Çocuklarda Diyabet Tedavisi

Diyabet (Şeker hastalığı) nedir?

Pankreas tarafından insülin hormonunun yetersiz üretilmesi ya da üretilen hormonun vücut tarafından kullanılamaması sonucunda ortaya çıkan, yüksek kan şekeri ile seyreden bir hastalıktır.

Diyabet tipleri nelerdir?

En sık bilinen 2 tip diyabet vardır. Tip 1 diyabet insülin üreten hücreler olan pankreas beta hücrelerinin kalıcı olarak yıkımı sonucunda ortaya çıkan tam insülin yetmezliği ile karakterizedir. Çocukluk çağında en sık görülen tip budur.

Tip 2 diyabet ise üretilen insülin hormonuna direnç ve duyarsızlaşma sonucunda ortaya çıkar. Günümüzde çocuklarda obezite oranın artmasına bağlı olarak giderek sıklığı artmaktadır. Bunun dışında genetik (monogenik),sendromik, hastalıklara bağlı (Kistik fibrozis, talasemi..vb) gibi nadir diyabet tipleri de çocukluk döneminde görülebilir.

İştah artmasına rağmen çocuklar kilo alamaz hatta kilo kaybı meydana gelebilir. Çocuklarda halsizlik, çabuk yorulma, okul başarısında azalma, mutsuzluk, huzursuzluk, sinirlilik gibi durumlar gelişebilir. İnsulin eksikliği şiddetlendikçe karın ağrısı, bulantı, kusma gelişir. Bu durumda doktora başvuruda diğer semptomlardan bahsedilmezse enfeksiyon tablosu ile durum karışabilir.

Süreç ilerler tanı konulmazsa derin ve hızlı nefes alıp verme, göğüs ağrısı, ağızda aseton kokusu, bilinç değişikliği gibi bulgularla diyabet koması gelişir. Diyabet koması hayatı tehtit eden ciddi bir durum olduğu için semptomların başlangıcında zaman kaybetmeden doktora başvurmak önemlidir.

Tip 2 diyabette şikayetler daha uzun süreli olabilir. Koma gelişme risk çok daha düşüktür. Bu hastalarda ek olarak koltuk altı, boyun, kasık bölgesi gibi cildin kıvrım yerlerinde koyu renk oluşumu (akantozis nigrigans) dikkat çekebilir.

Şeker hastalığı kaç yaşında başlar?

Tip 1 diyabet en sık 3-5 yaş ve ergenlik döneminde görülmekle birlikte yenidoğan döneminde bile tanı alan (neonatal diyabet denilir) çocuklar vardır. Tip 1diyabetin %90’ı 18 yaş altında tanı almaktadır. Tip 2 diyabet ise sıklıkla ergenlik döneminde karşımıza çıkar. Halk arasında çocuklarda şeker hastalığı olmaz düşüncesi yanlış bir düşüncedir. Bu durum tanının geç konulmasının yanı sıra ailelerin tanıyı kabullenişini geciktirip tedavi uyumunda azalmaya sebebiyet vermektedir.

Şeker hastalığı neden olur?

1. Tip 1 Diyabet: bireyin bağışıklık sistemi uygunsuz çalışmaya başlar ve kendi pankrastaki insülin üreten adacık beta hücrelerinin yıkıma yol açar. Bu yıkım süreci sonucunda insülin üretiminin yapılamaz hale gelir. Bu olayı neyin başlattığı bilinmemekle birlikte genetik faktörler, viral enfeksiyonlar, toksinler, ilaçlar gibi çevresel faktörler tetikleyici olabilir. Şuan için bu süreci durdurmak mümkün olmamakla birlikte son dönemde pankreas hücrelerindeki yıkımı yavaşlatarak süreci uzatmayı sağlayan bir ilaç geliştirilmiştir. Henüz rutin kullanıma başlanmamıştır.
2. Tip 2 Diyabet: İnsulin üretiminde başlangıçta sorun yoktur, ancak üretilen insülin hücrelerdeki direnç nedeniyle (insülin direnci) etki edemez. Buna genetik özelliklerin yanı sıra obezite, hareketsizlik, kötü beslenme gibi sağlıksız yaşam şekli neden olmaktadır.

Tanıda kullanılan testler nelerdir?

Tanı için plazma kan şekeri, kan şekerinin ortalamasını gösteren HbA1c değeri ve gerekli durumlarda yapılan şeker yükleme testi (OGTT) sonrasında bakılan kan şekeri değerleri tanı koymak için yeterlidir. Diyabet tipini belirlemek için insülin rezervini gösteren c peptid ve insülin otoantikoru dediğimiz testler istenebilir. Genetik geçişli bir diyabet tipi düşünüyorsak da gen analizi planlayabiliyoruz.

Şeker hastalığı geçer mi?

Şu an için diyabeti tamamen ortadan kaldıracak bir tedavi yoktur.

Şeker hastalığının tedavisi var mıdır?

Evet vardır. Tip 1 diyabette tedavi insülin yanı sıra sağlıklı beslenme ve egzersiz olarak özetlenebilir. İnsülin tedavisi ömür boyu kullanılacak bir tedavidir.

Tip 2 diyabette ise hap tedavisi ve şeker yükseklik düzeyine göre insülin ile tedaviye başlayabiliyoruz. Burada yine egzersiz ve diyet tedavinin önemli bir parçasıdır. Hastalar kilo kontrolünü sağlar ve sağlıklı yaşam tarzını belirlerse insülin tedavisi kesilebilmektedir.

Şeker hastalığında hangi bitkiler faydalı olur?

Diyabete iyi gelen bir bitki, özel bir karışım yoktur. “Tarçın şekeri düşürür, zencefil iyi gelir, kabak çekirdeği ile diyabet düzelir” gibi söylemler bilimsellikten uzaktır. Hatta bazen bu gibi uygulamalar çocuklarda geri dönüşsüz zararlar doğurabilir. Hekiminize danışmadan bunları kullanmayınız ve tedavinizi kesmeyiniz.

Şeker hastalığında ameliyat olur mu?

Tip 1 Diyabette uygulanan bir ameliyat yoktur. Morbid obezite ve kontrol edilemeyen Tip 2 diyabette seçilmiş hastalarda uygulanabilir. Kimler ameliyat için uygundur doktorunuzdan ayrıntılı bilgi alabilirsiniz.

Şeker hastalığı tedavi edilmezse ne olur?

Çocukluk çağı diyabetleri erişkinlerden çok farklıdır. Büyük çoğunluğunu mutlak insülin eksikliği ile karakterize Tip 1 diyabet oluşturduğu için bu çocukların acilen insülin tedavisine başlaması gerekmektedir. Aksi taktirde çok ciddi sorunlar ve hayati tehlikeye neden olabilecek şeker koması (diyabetik ketoasidoz) gelişebilir.

Tip 2 diyabet seyri daha yavaş olabilir ancak burada yüksek şekerin uzun dönemde oluşturabileceği riskler mevcuttur. Organlarda etkilenmeler yaparak (böbrek, göz ,sinir , kalp ..vb) uzun dönemde yeni hastalıkların gelişmesine yol açabilir.

Diyabet her geçen gün sıklığı artan ve mutlaka uzman hekimler tarafından tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır.