Büyüme Hormonu Eksikliği

Büyüme hormonu nedir?

Kafatası içinde yer alan hipofiz ismindeki bir bezden salgılanan, hücrelerde büyüme ve vücutta birçok metabolik olayda rol oynayan bir hormondur. Gün içerisinde farklı durumlar ve saatlerde farklı düzeylerde kana salınır. Buna sirkadian ritm ismi verilir.

Büyüme hormonu kaç yaşa kadar salgılanır?

Büyüme hormon salgısı ömür boyunca devam eder. Ancak boy uzatma etkisi kemiklerdeki büyüme plakları olarak adlandırılan epifiz hatları açık olduğu sürece görülür. Epifiz hatları kapandıktan sonra da metabolik etkileri için erişkin dönemde büyüme hormonu kullanımına devam edilen hastalar olabilmektedir.

Büyüme hormonu en çok hangi saatte salgılanır?

Büyüme hormonu gün içerisinde farklı saatlerde farklı düzeylerde salgılanır. En yüksek salgılandığı dönem gece ve derin uyku sırasında olmaktadır.

Büyüme hormon eksikliğinde belirtiler nelerdir?

Çocukluk yaş gurubunda;

• Yaşıtlarına göre daha kısa boylu olmak
• El ve ayakların küçük olması, ayakkabı numarasının çok yavaş büyümesi
• İnce ses
• Bebeksi yüz görünümü
• Kan şekeri düşüklüğü
• Diş çıkmasında gecikme
• Diğer hipofiz hormonlarında eksiklik eşlik ediyorsa; uzamış sarılık, pipinin küçük olması, inmemiş testis, ergenlik gecikmesi gibi durumlar görülebilir.

Erişkin dönemde;

• Şişmanlık
• Kan yağlarında yükselme
• Halsizlik, yorgunluk
• Tansiyon düşüklüğü
• Şeker düşüklüğü
• Depresyon gibi bulgulara yol açabilir.

Büyüme hormonu gün içinde farklı saatlerde farklı miktarlarda salgılanır. O nedenle kandan büyüme hormonu almak tanı koydurucu olmaz. Tanı için uyarı testi dediğimiz tetkikleri yapmak gerekir. Bir ilaç uygulaması sonrasında yarım saat aralıkla açılan damar yolu vasıtası ile büyüme hormon düzeyi kan alınarak çalışılır. Bu test sırasında ciddi bir yan etki olmamakla birlikte verilen ilaçlara bağlı bazı bulgular ortaya çıkabileceğinden bu testlerin deneyimli merkezlerde ve gözetim altında yapılması gerekmektedir.

Test sonucunda büyüme hormonun artış derecesine göre eksiklik olup olmadığı kararına varılır.

Büyüme hormon eksikliği tedavisi var mıdır?

Evet tanı koyduğumuz her çocukta tedavi başarısı çok iyi olan büyüme hormonu ilaçlarını kullanıyoruz. Etki edebilmesi için mutlaka büyüme plakları açık olmalıdır. Büyüme plakları açık olan çocuklarda tedavi başarısını etkileyen en önemli durum tedavi başlangıcındaki yaş olduğu için zamanında tedaviye başlamak çok önemlidir.

Büyüme hormonu nasıl uygulanır?

Büyüme hormonu haftanın her günü akşam tek sefer cilt altına çok ince iğnelerle uygulanmaktadır. Her markanın ilacı kolay uygulayabilmek için uygulama kalemleri vardır. Günümüzde daha uzun sürede uygulama gerektiren (haftalık) büyüme hormonları için araştırmalar sürmektedir.

Ailelere tedavi başlangıcı öncesinde enjeksiyon eğitimi verilmekte ve uygulamayı anne/baba ya da büyük çocuklarda hastanın kendisi uygulayabilmektedir. İğneler çok ince olduğundan çocuklar tarafından rahat tolere edilebilir.

Büyüme hormonu nasıl saklanmalıdır?

Soğuk zincire uygun şekilde eczaneden alınıp etkinliğinin bozulmaması için buzdolabının kapağında saklanması gerekmektedir. Enjeksiyondan bir süre öce dolaptan çıkarılıp uygulama sonrasında tekrar dolaba yerleştirilmelidir.

Büyüme hormonu tedavisi kimlere uygundur?

Ülkemizde büyüme hormonu eksikliği, Turner Sendromu, Prader-Willi sendromu, kronik böbrek yetmezliği ve gestasyonel yaşa göre küçük doğmuş (SGA) çocuklarda SGK ödeme kapsamında tedavi başlanabilmektedir. Bunun dışında çocuk endokrin uzmanı tarafından gereklilik görülmesi halinde yine özel izinlerle büyüme hormon tedavisi başlanabilir.

Büyüme hormonunun boy uzamasına etki edebilmesi için kemiklerde epifiz hatlarının açık olması gerekmektedir. Epifiz hatları kapandıktan sonra da erişkin dönemde büyüme hormonun metabolik etkileri için tedavi veridiğimiz hastalar olabilmektedir.

Büyüme hormon tedavisi ne kadar sürer?

Tedavi sonlandırma kriterlerimiz;

• Epifiz hattının kapanması
• Yıllık büyüme hızının 4 cm’in altına düşmesi
• Boy uzunluğunun kızlarda 157 cm’ye erkeklerde 168 cm’ye ulaşması
• Kemik yaşının kızlarda 14, erkeklerde 16 yaşa ulaşmasıdır.

Tedavi verip iyi yanıt alınamaması ya da bir yan etki gelişmesi durumunda yine doktorunuz tedavinin kesilmesine karar verebilir.

Büyüme hormonu tedavisini hangi doktor başlayabilir?

Tedavi başlama kriterlerine uyan hastalara bir hekimin çocuk endokrinoloji uzmanının olduğu heyet raporu ile tedavi başlanabilmektedir. Tedavi kararını mutlaka çocuk endokrin uzmanı vermelidir.

Tedavi ücretli midir?

Heyet raporu çıkarılması halinde SGK tarafından ilaç tedavisi karşılanmaktadır. Enjeksiyon eğitimi ücretsiz olarak verilmektedir.

Büyüme hormon tedavisi işe yarar mı?

Zamanında tedavi başlanan çocuklar yaşıtları ile aralarındaki farkı hızlıca kapatmakta ve normal bir final boya ulaşmaktadır. Tedavi başarısını etkileyen en önemli faktörlerden biri tedavi başlandığı zamanki kemik yaşı olduğundan geç kalmadan tanı konulması son derece önemlidir.