Çocuklarda D Vitamini Eksikliği

Çocuklarda D Vitamini

Vitaminler vücudun sağlıklı çalışabilmesi için ihtiyaç duyulan bileşiklerdir. Çoğunluğu vücutta sentez edilemez ve dışarıdan alınması gerekir. D vitamininin ana kaynağı diğer vitaminlerden farklı olarak deriye güneş ışınlarının ulaşması ile vücutta sentezlenen formdur.

D vitamininin esas görevi normal kalsiyum ve fosfor dengesini sağlayarak kemik sağlığının korunmasıdır. Bağırsaktan, kemikten kalsiyum emilimini sağlayarak vücudun kalsiyum seviyesini normal aralıkta tutar. Bunun yanında bağışıklıktan diyabete, demanstan preeklemsiye, kanserden yaşlanmaya kadar birçok alanda önemli fonksiyonları olduğu son dönemlerde tartışılmaktadır.

D vitamini sentezi güneş ışınlarının etkisi ile deride başlamakta; karaciğer ve böbrekteki bazı enzimatik aktiviteler sayesinde aktif D vitamini sentezlenmektedir. Günlük ihtiyacın %90’ı bu şekilde karşılanır. Balık, kırmızı et, süt ve süt ürünleri ve yumurta çocuklarda D vitamini açısından zengin gıdalardır.

Çocuklarda D Vitamini neden önemlidir?

Çocukluk dönemi büyümenin devam ettiği bir dönemdir. Bu dönemde kemikler hem uzar hem de enine doğru genişler ve kemiklerin içerdiği kalsiyum ve fosfor miktarı artar. Çocukluk döneminde kalsiyum eksikliği kemiklerde kalıcı olabilecek bozukluklara yol açabilir. Yine kemik sağlığı dışında D vitaminin birçok sistem üzerinde etkileri göz önüne alındığında çocukluk döneminde yeterli D vitamini düzeyinin sağlanması önemlidir.

D vitamini düzeyi nasıl öğrenilir?

Hem çocuklarda hem erişkinlerde D vitamini seviyesini ölçmek için kan alınarak 25(OH) D vitamini düzeyine bakılır.

Çocuklarda D vitamini eksikliği neden olur?

• Azalmış D vitamini sentezi (kapalı giyim tarzı, kıyafetler üzerinden güneşe maruz kalınması, güneş kremi kullanımı, camın arkasından güneşlenme, koyu cilt rengi, yaşanılan bölgede güneşin geliş açısı, hava kirliliği, mevsim)
• Besinlerle alınan D vitaminin emiliminin bozulması (şişmanlık, çölyak hastalığı...)
• İlaçlar (entiepileptikler gibi)
• Bazı genetik hastalıklara bağlı olarak ortaya çıkabilir.

Günümüzde en sık gördüğümüz neden çocukların açık havada yeteri kadar sürede güneş ışınına maruz kalmaması sonucunda azalmış D vitamini sentezi sayılabilir. Çünkü büyük çocuklar günümüzde okul, dersane gibi mekanlarda günlerini geçirmekte iken küçük çocuklarda bazen hasta olabilir korkusu ile dışarı çıkarılmamaktadır.

Normal D vitamini kaç olmalıdır?

Kandan ölçülen hidroksi (25) D vitamini 20 ng/ml üzerinde ise D vitamini düzeyinin yeterli olduğunu söyleyebiliriz. Bunun altındaki değerlerde D vitamini eksikliği vardır. Yetişkinlerde bu değerin 30 ng/ml üzerinde olması istenmektedir. Kan düzeyinin 100 ng/ml üzerinde olması ise çok yüksek D vitamini düzeyi olarak kabul edilir. Bu durumda çeşitli sorunlara yol açabilir.

Günlük D vitamini ihtiyacı nedir?

Doğumda başlamak üzere 1 yaşın altındaki çocuklarda 400 IU D vitamini kullanımı önerilir. Sonraki yaşlarda gerekli görülen çocuklar 600-800 IU D vitamini kullanmalıdır. Özellikle ergenlik dönemi ve gebelikte D vitamini ihtiyacı artar, ayrıca D vitamini metabolizmasını artıran ilaç kullanan çocuklar (nöbet ilaçları gibi) ya da karaciğer/böbrek hastalığı olanların daha yüksek dozlara ihtiyacı olabilir. Bu gruptaki çocukların doza karar verilmesi için hekim tarafından ayrıntılı değerlendirilmesi gerekir.

Çocuklarda D Vitamini eksikliğinde görülen hastalıklar nelerdir?

• Raşitizm (rikets)
• Osteomalazi/osteoporoz (kemik erimesi)
• Halsizlik
• Yürüme güçlüğü
• Kemik ve sırt ağrıları
• Saç dökülmesi
• Baş ağrısı
• Depresyon
• Uykusuzluk
• Diş çıkarmada gecikme
• Bıngıldak kapanmasında gecikme

D vitamini düşükse ne yapmalıyız?

Çocuklarda D vitamini düşükse uygun dozda ve sürede D vitamini içeren ilaçlar kullanılmalıdır. Her yaş grubunun ihtiyacı ve klinik tabloya göre verilecek D vitamini düzeyi farklılık göstermektedir. D vitamini yağda depolanan bir vitamindir. Yani kullandığımız preperatlarla fazla D vitamini alırsak bu vücudumuzdan atılmaz ve D vitamini zehirlenmesi dediğimiz tehlikeli bir duruma yol açabilir.

D vitamini eksikse ne yenilmelidir?

D vitaminin ana kaynağı vücutta sentezdir ve besinlerle D vitamini eksikliğini yerine koymak mümkün değildir. Eksiklik varsa mutlaka D vitamini tedavisi alınmalıdır.

Yeterli D vitamini sentezi için ne yapılmalı?

Yeterli vitamin sentezi için ülkemizde Mart ve Ekim ayları arasında, güneş ışınlarının dik açıyla geldiği saatlerde (11:00-15:00),el ve kollarımızın, 10-15 dakika güneş görmesi yeterli. Camın arkasında güneşe maruz kalmak D vitamini sentezi sağlamaz. Güneş kremi kullanmakta çocuklarda D vitamini sentezinin önüne geçmektedir.

Sürekli D vitamini kullanmak zararlı mı?

D vitamini yağ dokusunda depolanan bir vitamindir. Çocuklarda D vitamini sürekli olarak, hele yüksek dozda kullanmak vitamin düzeyinin yükselerek zehirlenme seviyesine ulaşmasına yol açabilir. Böyle bir durumda kalsiyum yüksekliği ve ona bağlı sorunlar oluşabilir. Böbrekte kalsiyum birikmesi gibi durumlar geri dönüşümüz bile olabilir. Bu nedenle doktor tavsiyesi olmadan uzun süreli ve yüksek doz tedaviden kaçınalım.

D vitamini kilo başına kaç damla?

Ülkemizde birçok D vitamini preperatı bulunmaktadır. Markaya göre damladaki D vitamini miktarı değişiklik gösterir. D vitamini dozu kiloya göre değil çocuğun yaşına göre ve eksiklik derecesine göre hesaplanmaktadır. Bu konu ile ilgili doktorunuzdan bilgi almalı ve kaç ünite D vitamini içeren bir ürün aldığınıza dikkat etmelisiniz. Kullanılan D vitaminin paraben, katkı maddesi ve tatlandırıcı içermemesi uygun olacaktır.

D vitamini en hızlı nasıl yükselir?

Çocuklarda D vitamini hızlı yükseltmek istediğimiz durumlar çok nadirdir ve mutlaka uygulanacak tedavinin doktor kontrolünde olması gerekir. Zehirlenmeden korunmak için eskiden sıkça uygulanan yüksek dozda D vitamini içeren ampül uygulamasından kaçınılmalıdır.